Deprem afeti, Türkiye'nin bir gerçeği.
Fay hatları üzerine kurulu ülke, her an bu yıkıcı afetin riskiyle yaşıyor.
Ülke birçok depremle yüzleşerek izlerini hala taşırken, bu konudaki araştırmalar derinleşiyor.
DEPREM RİSKİ TAŞIYAN BÖLGELERDE ARAŞTIRMALAR
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van YYÜ) Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, AFAD ve Belediyeler Birliği iş birliğinde 2 yıl önce başlatılan "Türkiye Diri Faylarının Paleosismolojik Özelliklerinin Belirlenmesi: Yüksekova-Şemdinli Fay Zonu, Başkale, Erciş ve Tutak Fayı Projesi" tamamlandı.
TÜBİTAK'ın 8,5 milyon lira destek verdiği proje kapsamında Van YYÜ Afet Yönetimi ve Deprem Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Azad Sağlam Selçuk, Van YYÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Levent Selçuk ve Van YYÜ Güvenlik Meslek Yüksekokulu Acil Durum ve Afet Yönetimi Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Sacit Mutlu'nun aralarında bulunduğu 6 kişilik ekip, riskli olduğu değerlendirilen Van'daki Başkale ve Erciş, Hakkari'deki Yüksekova ve Şemdinli, Ağrı'daki Tutak faylarında araştırma yaptı.
BÖLGELERDE KAZI ÇALIŞMASI YAPILDI
Belirlenen bölgelerde 30 metre uzunluğunda, 3 metre genişliğinde ve 4 metre derinliğinde hendekler kazan araştırma ekibi, eski deprem izlerinin belirlenmesi ve tarihlendirilmesi için jeolojik verileri topladı.
Tehlikeli olarak görülen 5 fayın karakteristik özelliklerinin ve deprem tekrarlanma aralıklarının belirlenmesine yönelik çalışmaların yıl sonuna kadar bitirilmesinin hedeflendiği proje kapsamında elde edilen veriler, TÜBİTAK, AFAD, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri ve belediyeler gibi kurumlarla da paylaşıldı.
Akademisyenler, bu verileri derslerinde öğrencilere anlatarak deprem bilincinin artırılmasına da katkı sunmaya çalışıyor.
"YÜKSEKOVA'NIN ZEMİNİ DEPREME DAYANIM AÇISINDAN OLDUKÇA ZAYIF"
Dr. Öğr. Üyesi Mutlu, Van'daki Başkale ve Erciş, Hakkari'deki Yüksekova ve Şemdinli, Ağrı'daki Tutak fayları üzerinde kazı çalışmalarını tamamladıklarını söyledi.
Van'da 23 Ekim ve 9 Kasım 2011'de meydana gelen depremlerden etkilenen Erciş ilçesinde deprem üretme potansiyeli olan fayı da araştırdıklarını belirten Mutlu, şu bilgileri verdi:
"Van'daki 7.2 büyüklüğündeki deprem, bindirme fay üzerinde yaşandı. Bölgede tektoniğe bağlı oluşan fayların neredeyse tamamı yıkıcı depremlere neden oluyor. Bölgemizde arazi çalışmaları yürüttük. Van'da Başkale ve Erciş, Hakkari'de Yüksekova ve Şemdinli, Ağrı'da ise Tutak faylarını inceledik. Şu an ciddi derecede risk teşkil edecek faylardan biri Yüksekova ve Şemdinli fayıdır.
Tarihsel dönemde bu fayın yıkıcı bir deprem kaydı görülmüyor. Bununla ilgili elimizde sayısal veri bulunmuyor. Yüksekova ve Şemdinli fayının ne tarihsel ne de aletsel dönemde göremediğimiz deprem olay seviyelerini kazı çalışmalarında net bir şekilde gördük. Bölge sismik boşluk olarak değerlendiriliyor. Yüksekova'nın zemini depreme dayanım açısından oldukça zayıf. Bölge için ciddi risk teşkil edebilecek faylardan biri diyebiliriz."
"FAYIN GEÇMİŞİNİ ORTAYA KOYMAYA ÇALIŞIYORUZ"
Bunun sonucunda fayın geçmişini ortaya koymaya çalışıyoruz. Örnekleri TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi'ne gönderdik. Sonuçlar elimizde fakat yaşların kalibrasyonları daha yapılmadı. Sonuçları net bir şekilde değerlendireceğiz.
"ÇALIŞMAMIZ SADECE BİLİMSEL ÇALIŞMA OLARAK RAFLARDA KALMAYACAK"
Afetlerle etkili mücadelenin yolunun multidisiplinler arası çalışmadan geçtiğini vurgulayan Mutlu, öğrencilere böyle bir bakış açısı kazandırmaya, afet öncesinde, anında ve sonrasında yapılacakları aktarmaya çalıştıklarını dile getirdi.
Afet yönetiminin sadece bir kurumun yapabileceği iş olmadığını, tüm kesimlerin, toplumun, üniversitelerin buna dahil olması gerektiğini ifade eden Mutlu, şunları söyledi:
Afet yönetiminin, farkındalığının anaokulundan başlayıp üniversite dönemine kadar aktarılması gerekiyor. Biz de bu bilinçte öğrenciler yetiştirmeye çalışıyoruz. Hazırlanan haritalar imar çalışmalarında kullanılacak. Çalışmamız sadece bilimsel çalışma olarak raflarda kalmayacak.Elde ettiğimiz tüm bilgileri, verileri, fayların deprem tekrarlanma aralıklarını, ilgili tüm kurumlar, AFAD, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri ve belediyelerle paylaşıyoruz. Yapılar inşa edilirken çalışmalarımızdan da faydalanılacak.
"ACILARDAN DERS ÇIKARARAK GELECEĞİ PLANLAMAMIZ GEREKİYOR"
Ülkede meydana gelen yıkıcı depremlerde büyük acıların yaşandığına dikkati çeken Mutlu, şunları kaydetti:
Van'da 2011'de meydana gelen iki büyük depremde 644 vatandaşımız hayatını kaybetti. O günden bu yana depremin etkilerini hem yapısal hem ruhsal hem de sosyolojik anlamda yaşıyoruz.Acılardan ders çıkararak geleceği planlamamız gerekiyor. Bunu başarabilmenin tek yolu, afet risk yönetiminden geçiyor. Öncelikle herkesin afet yönetimini öğrenmesi gerekiyor. AFAD'ın e-Devlet üzerinden afetlerle ilgili eğitimleri var. Herkes bu uygulamalara rahatlıkla ulaşabilir.